طب سنتی گنجینه هورامان

به یقین می توان گفت که منطقه پاوه و اورامانات یکی از عجایب راز خلقت و از عظمت و قدرت خالق هستی در روی کره زمین به شمار می رود .

وجود کوه ها ، و آب فراوان ، هوای معتدل کوهستانی و هزاران هکتار جنگل و مراتع و باغات سرسبز ، با بهترین ویژگی های جغرافیایی منحصر به خود ( آب ، هوا و خاک ) و وجود صدها گونه گل و گیاهان زینتی و معطر که اکثراً خاصیت دارویی و شفا بخش را دارند ، و درخت زیبا و کم یاب ارغوان با آن شکوفه های ارغوانی ودل ربا و سایر درختان با انواع شکوفه های رنگارنگ و میوه های شیرین و حضورانواع پرندگان مختلف با آواز زیبا و فرح بخش و دیگر جانواران وحشی ، در ابتدای هرسال آمدن فصل بهار را جشن می گیرند ، جشنی بزرگ و دیدنی با خصوصیات نمایشگاهی به وسعت هزاران هکتار . این وضعیت جالب و دیدنی چشم هر بیننده ای را خیره و انسان را متحیر می سازد .

کسانی که روزانه گذری در طبیعت هورامان را دارند با دیدن چنین طبیعت زیبا و وضعیت چشمگیری ، احساس لذ ّت و آرامش نموده و می توانند در پای طبیعت هورامان بسیاری از مشکلات زندگی وحتی غم وغصه را فراموش نمایند .

طبق اظهار یکی از پزشکان روسی که آشنایی کامل با مناطق کردنشین از جمله هورامان را داشتند ، اظهارنمودند : که دیدار و یا سکونت و حتی گذری در منطقه هورامان می تواند درمان بسیاری از بیماریهای روحی و روانی و بیماریهای اعصاب و روان و کمکی در بهبود سایر بیماران نیز باشد .

در نتیجه افرادی که می خواهند از آلودگی هوا و سروصدا و شلوغی شهرها برای مدتی راحت شوند و آرامش نسبی را داشته باشند با سفر به منطقه هورامان این مشکل برطرف خواهد شد .

تعدادی از محققین و حکیمان منطقه هورامان :

در گذشته که پزشکان با تخصص های امروزی و یا با این دستمزدهای سنگین و میلیونی وجود نداشتند ، و داروهای شمیایی هم با این عوارضی که در پی دارند موجود نبودند ، افرادی آگاه در هورامان که آنان را حکیم می گفتند ، با استفاده از انواع و اقسام گل و گیاهان منطقه که اکثراٌ خاصیت داروئی و درمانی را دارند ، سخت ترین بیماری و زخم ها و جراحات و شکسته گیهای مردم منطقه و حتی از سایر شهرها ی ایران و کردستان عراق را به طور رایگان معالجه و مداوا می کردند . آنچه که خود ، کار این حکیمان را دیده ام و یا حضوری با آنان برخورد داشته ام ، بسیار عجیب و شگفت انگیز بوده، و در علوم پزشکی امروزه جای تعجب و شگفتی را خواهد داشت . زیرا این حکیمان هم دارو ساز بودند و هم طبیب و فاقد سواد کافی نیز بودند. در این راستا پزشکان بزرگی چون دکتر داس و دکتر دیوید در بیمارستان در امور شکسته بندی بارها از وجود بعضی از این افراد از جمله مرحوم حاج سید محمود فخری بهره و استفاده می نمودند .

اما به علت نداشتن سواد کافی در بین این افراد ، آثاری از نحوه ی عملکرد و یا تجربیات با ارزش آنان بر جای نمانده ، به قولی می توان گفت کار این حکیمان بیشتر تجربی و عملی بوده به همین دلیل آنان نتوانسته اند کار خودرا به دیگران بیاموزند و یا اطرافیان هم نتوانسته اند از نحوه عملکردشان مطالبی را برای استفاده یادداشت نمایند .

لذا به منظور ارزش و اهمیت موضوع و گرامیداشت یاد و نام این بزرگان اسامی تعدادی از حکیمان منطقه که سال ها در امور طب سنتی زحمت کشیده ودر خدمت مردم بوده اند و افرادی که تحقیقاتی را انجام داده اند یادی به عمل می آید .

۱­- آقای امیر امینی ( پاوه ) محقق و نویسنده کتاب گیاهان دارویی به چهار زبان فارسی ، کردی ، عربی و انگلیسی .

۲- شیخ محمد سعید نقشبندی ( روانسر ) حکیم و داروساز .

۳- مرحوم شیخ عثمان نقشبندی ( هورامان تخت ) حکیم ومحقق و داروساز .

۴- مرحوم حاج شیخ سید نجیب اشرافی ( خانقاه ) کیم و محقق و داروساز .

۵- مرحوم حاج سید محمود فخری (خانقاه ) حکیم و جراح توانا در امور شکسته بندی .

۶- مرحومه سیده خانم روشن محمودی ( خانقاه ) حکیم و دارساز .

۷- مرحوم سید کریم حیدری ( خانقاه ) حکیم و حجامت .

۸- مرحومه خانم جهان منوچهری (شمسی) ( خانقاه ) حکیم در بیماریهای چشم .

۹- مرحومان ، استاد محمد و استاد سعید و استاد باباخاص جراح زاده ( پاوه ) حکیم و داروساز .

۱۰- مرحوم حاج احمد جراح زاده ( پاوه ) حکیم و دندانپزشک تجربی و ختنه .

۱۱- مرحوم حاج محمد علی محمودی ( پاوه ) حکیم و دندانپزشک تجربی و ختنه .

۱۲- مرحوم مراد خان جراح زاده ( پاوه ) حکیم و حجامت و ختنه .

۱۳ – مرحومه خانم خدیجه جراح زاده ( پاوه ) حکیم توانا و دارو ساز .

۱۴ – حاجیه خانم طوبی حاتمی ( پاوه ) حکیم در امور شکسته بندی .

۱۵ – مرحوم درویش صالح ولدبیگی ( نوریاب ) حکیم در امور شکسته بندی .

گل و گیاهان دارویی منطقه هورامان :

کسانی که به داروخانه های سنتی و گیاهی مراجعه نموده ، مشاهده می نمایند که انواع گل و گیاه در آنجا بسته بندی وبرای درمان بیماران و نیازمندان نسخه و تجویز می شوند . اما ما بیخبر و بی اطلاع از این همه نعمت که در طبیعت هورامان موجود بوده و یافت می شوند .

در این زمینه اسامی تعدادی از گل و گیاهان منطقه که خاصیت داروئی و درمانی را دارند به زبان فارسی و کردی جهت اطلاع مردم و جویندگان این گنجینه بیان می گردد .

منبع :

فرهنگ گیاهان دارویی – امیر امینی

و .. ده ها نوع گل و گیاه دیگر که خاصیت درمانی و داروئی را دارند در منطقه هورامان یافت می شوند .

دیگر منابع : تحقیقات میدانی نویسنده

فتح اله نجفی – پاوه