روستای بوریدر

کاری از دانش­آموزان راهنمایی کوثر بوریدر

مقدمه:

     شناخت، از مهم­ترین موضوعاتی است که انسان را از سایر حیوانات متمایز می­کند؛ شناخت خویشتن را می­توان اولین گام در راه شناخت جهان دانست. هر روز و هر لحظه با پدیده­های اطراف خود در ارتباط هستیم، با این وجود کم­تر پیش می­آید که به صورت دقیق و منظم به مشاهده­ی این پدیده­ها بپردازیم؛ تا پیش از نیوتون، انسان­های بیشماری شاهد سقوط سیب­های فراوانی بودند، اما تنها یک نفر و آن هم نیوتون بود که سقوط یک میوه­ی سیب برایش تبدیل به پرسشی اساسی شد و در پی شناخت این اتفاق و پاسخ به پرسش خود برآمد، پرسشی که پاسخ به آن تحولات عمیق و گسترده­ای را در علم و جهان ایجاد نمود؛

شناخت را به دو نوع عمده می­توان تقسیم نمود:

۱- شناخت مبتنی بر تجربه و عقل سلیم؛ یعنی شناختی که بر پایه­ی آگاهی­های جمعی انسان­ها و تجارب آنان بنیاد نهاده شده است و ممکن است واقعی و یا آلوده به تخیل و آرزوها باشد؛

۲- شناخت علمی؛ تفاوت اساسی شناخت علمی با  شناخت مبتنی بر عقل سلیم را می­توان در به­کارگیری روش و یا عدم استفاده از آن دانست؛

«روش­» را می­توان مجموع ه­ای از قواعد و اصول تعریف نمود که انسان را در رسیدن به هدف یاری می­کند. شناخت علمی با به­کارگیری روش به دست می­آید. در دوران جدید استفاده از روش علمی برای شناخت پدیده­های پیرامون و حتی مسائل درونی و روانی، اهمیت ویژه­ای یافته است. در روش علمی افراد با به کارگیری قواعدی از پیش تعیین شده، به درک دقیق­تر و شفاف­تری از پدیده­ها و تغییراتی که بر آن­ها وارد می­شود، دست می­یابند؛ مراحل انجام یک پژوهش علمی را می­توان بدین صورت خلاصه نمود: پرسش، ارائه­ی فرضیه، مشاهده و یا آزمایش، جمع­آوری داده­ها و اطلاعات، دسته­بندی داده­ها و اطلاعات، تجزیه و تحلیل یافته­ها و در نهایت نتیجه­گیری و ارائه­ی نظریه. در پژوهش حاضر تلاش شده است تا با به­کارگیری روش­ علمی به شناخت محل زندگی گروهی از دانش­آموزان دست یابیم؛ این فعالیت علاوه بر معرفی نمودن روستای «بۆڕی­یه­ر» یا «بوریدر»، بر آن است تا دانش­آموزان را با روش علمی به صورت عملی آشنا نماید.

در مرحله­ی نخست در کلاس بحث­هایی در ارتباط با اهمیت شناخت محیط زندگی و پدیده­های اطراف انجام گرفت، روش­های جمع­آوری اطلاعات به آنان آموزش داده شد؛ دانش­آموزان با استفاده از ابزارهایی چون مصاحبه، جمع­آوری اسناد، نقشه­ها، عکس­ها و … به گردآوری اطلاعات پرداختند؛ اطلاعات جمع­آوری شده در چند نوبت غربال و دسته­بندی گردید؛ در نهایت با نقد اطلاعات جمع­آوری شده و تأکید بر نکاتی که ارزشی علمی داشتند، دانش­آموزان در مسیر صحیح پژوهش قرار گرفتند؛ چنین پژوهش­هایی می­تواند به صورت یک فرآیند پویا و رشدیابنده در طی سالیان متمادی درآید و مدرسه را به عنوان مهم­ترین منبع برای ارائه­ی اطلاعات موثق و دقیق در روستاها درآورد؛ امید است روزی فرا رسد که کلیه­ی مدارس روستاهای کشورمان به پژوهشکده­هایی سنتی و ریشه­دار تبدیل شوند.

فرزاد صفی­خان­پور

موقعیت جغرافیایی:

     موقعیت نسبی: روستای بوریدر یکی از روستاهای بخش غربی ژاورود (ژاوه­رو) واقع در شهرستان سروآباد در استان کردستان می­باشد. روستاهای اطراف بوریدر عبارتند از: هرسین، ماضی­بن، چشمیدر و نسنار، لنگریز، ککلیک آباد و سرومال.

     وجه تسمیه:

     انسان برای برقراری ارتباط با دیگران نیازمند ابزاری بود، بهترین ابزار برای این امر، زبان بود؛ ابتدا با زبان بدن و بعدها به وسیله­ی آواها و در نهایت گفتار توانست به این ابزار بسیار مهم دست یابد. برای پدیده­های موجود در اطراف خود اسامی­ای برگزید و با این نام­ها توانست بدون اشاره­ی مستقیم و تنها با به­کارگیری اصوات، منظورهای خویش را ادا نماید. بر هر فرد، مکان، گیاه، حیوان و … اسامی منحصر به فردی گذاشته شد؛ بسیاری از این اسامی از درون رویداد و یا اتفاقی خاص و یا حضور پدیده­ای طبیعی مانند کوه یا چشمه­ای مشهور  برآمدند(بسیاری از روستاهای کوردستان در اصل نام چشمه­ی اطراف خویش را بر خود گذاشته­اند؛ مانند کانی حسین بک) ، برخی نیز صدای طبیعی خویش را برای خود برگزید(مانند صدا در زبان کوردی که از برخورد دو جسم به هم ایجاد می­شود؛ یعنی ده­نگ)؛ شناخت ریشه­ی این اسامی می­تواند رمزگشای زمینه و عوامل اولیه در ایجاد و تداوم یافتن وجود یک روستا باشد.

     آراس حسینی: بشر پس از توانایی صحبت کردن، فهمید که یک سری کمبودها وجود دارد و از طریق روش­های خاصی به آسان­تر شدن این کار کمک کرد؛ یکی از این روش­ها نام­گذاری افراد، اشیاء و اماکن بود. بر اساس معیارهای مختلفی اسم­ها را انتخاب می­کردند؛ برای مثال هم­اکنون اسم افراد را با توجه به اعتقادات، باورها و مسائل دیگر انتخاب می­کنند؛ اسم اشیاء را با توجه به ویژگی و کاربردشان انتخاب کرده و می­کنند، و اسم اماکن و مناطق مختلف را نیز با توجهع به رویدادها و وقایع مهم، ویژگی­ها و خصوصیات آب و هوایی و حتی بر اساس نام بزرگان و حاکمان قدیمی- بیشتر در گذشته مرسوم بوده است- انتخاب می­نمایند.

     در نهادن روستای «بۆڕی­یه­ر» یا «بوریدَر» قطعاً دلایل متعددی دخیل بوده­اند که صحت یا سقم آن­ها را نمی­توان با قاطعیت پذیرفت؛ در این رابطه روایت­هایی وجود دارند که سینه به سینه به ما رسیده­اند. اکنون این پرسش مطرح است که چرا مردمان گذشته، این روستا، آن را «بۆڕی­یه­ر» نامیده­اند؟ آیا واقعه­ای موجب این نامگذاری شده است و یا دلایل دیگری داشته است؟

در پاسخ به این پرسش­ها دو فرضیه وجود دارد:

     ۱-روایت است که دو برادر از روستای «قراخ» واقع در کردستان عراق به سوی مکان حاضری روستا مهاجرت نموده­اند و سنگ بنای اولیه­ی روستا توسط آنان نهاده شده است؛ در همسایگی روستای «قراخ» روستایی با نام «بۆڕی­یه­ر» وجود داشته است که به یاد آن روستا نام روستای جدید خود را «بۆڕی­یه­ر» گذاشته­اند. این فرضیه سؤالی اساسی را ایجاد می­نماید: چرا «بۆڕی­یه­ر» را انتخاب نموده­اند؟ چرا همان «قراخ» را انتخاب نکردند؟ این برادران پس از گذشت ۲۰ الی ۳۰ سال بر روستای خود نام نهادند؛ دلیل این تأخیر در نامگذاری چه بوده است؟ اگر بنا بر این بود که از نامی آشنا استفاده نمایند می­توانستند از همان اوایل بنا نهادن روستا نام آن را تعیین نمایند. به نظر می­رسد این فرضیه با تناقضات و پرسش­های بدون پاسخی روبه­رو باشد(آراس حسینی).

     ۲-فرضیه­ی دوم از مقبولیت بیشتری در میان مردم روستا برخوردار است؛ بسیاری از مردم روستا در مورد بنا نهادن روستا توسط دو برادر ذکر شده در فرضیه­ی اول اتفاق نظر دارند، اما در نحوه­ی نامگذاری دچار اختلاف رأی هستند. بر اساس روایت دیگر، دو برادر برای شکار به این محل پای گذاشته­اند و رهگذرانی بوده­اند که قصد اقامت دائمی نداشته­اند؛ پس از ورود به محل کنونی روستا، شرایط را برای زندگی دائم در این محل مناسب دیده و به خانه­سازی مبادرت ورزیده­اند. در یکی از روزها که برای تفریح و یا شکار به کوه «کالیسر» ببری به آنان حمله می­کند؛ آنان موفق به شکار ببر می­شوند. در گویش محلی به ببر «به­ور» گفته می­شود؛ «به­ور» به مرور زمان به «بور»-با (ر) کشیده- تغییر یافته است. برای پسوند «یه­ر» معانی مختلفی وجود دارد، از قبیل: دره، آبادی و آبادانی و حتی برفاب و عدد سه. به نظر می­رسد دره و آبادی به معنای کلمه نزدیک­تر باشد. اکنون مردم آن را با تلفظ «بۆڕی­یه­ر» می­خوانند، در فارسی برای آن «بوریدر» را قرار داده­اند(شهریبان مرادی).

     لازم به ذکر است که برخی از اهالی روستا بر این باور هستند که این دو برادر در اصل دو نفر از خدمتگزاران «خسرو بگ» مالک روستای «ماضی بن» بوده­انتد که بعدها به خارج از «ماضی بن» مهاجرت نموده و از مسیر یکی از دامنه­ها و مناطق خوش آب و هوا و مساعد به نام «چه­مه­ی      خه­سره­و به­گ» به طرف محل کنونی روستا آمده و اقدام به ساختن خانه نموده­اند(عاطفه نعیمی).