غار قوری قلعه در شهر پاوه با قدمت بیش از ۶۵ میلیون سال به عنوان یکی از بزرگترین غارهای آبی قاره‌ی آسیا و یکی از طولانی‌ترین غارهای ایران یکی به حساب می‌آید.
اصولاً غارنوردی و غارگردی یکی از جذاب‌ترین فعالیت‌های طبیعت‌گردی ست. ایران به دلیل شرایط منحصربه‌فرد و برخورداری از تنوع جغرافی دارای گزینه‌های زیادی برای طبیعت‌گردان و طبیعت‌دوستان از دشت صحرا یا کوه و انواع غارهای متنوع است.
در این میان غار قوری قلعه یا قوری قالا در کرمانشاه به دلیل ویژگی‌های خاصش شهرت زیادی کسب کرده است.
غار باستانی قوری قلعه در دامنه ی کوهی به نام «شاهو» و در فاصله d ۲۵ کیلومتری شهرستان روانسر و در مسیر جاده ی روانسر به پاوه قرار گرفته است.
غار قوری قلعه
نام قوری قلعه از روستای مجاور غار که به همین نام است، گرفته شده است. در مورد اینکه چطور اسم این روستا به قوری قلعه مشهور شده هم چندین روایت وجود دارد. عده‌ای شکل روستا را که مثل «قوری» است، دلیل این نامگذاری می‌دادند.
هرچند برخی دیگر این گونه عنوان می‌کنند که اسم قوری قلعه صورتی از گورگبری است. منظور از گورگبری استودان های ایرانیان پیش از اسلام است.
به باور عده‌ای دیگر روستا به خاطر وجود «قلعه‌ای گِلی» که روی تپه‌ای مشرف به روستا در دوره ی پادشاهی یزدگرد سوم ساخته شده به این اسم مشهور شده و با گذشت زمان، «قلعه‌ای گلی» به قلعه‌‌ی قوری و قوری قلعه تغییر کرده است.
در سال ۱۳۵۵ گروهی از غارشناسان انگلیسی به روستای قوری قلعه سفر کردند تا در کوه شاهو ، واقع در نزدیکی روستا، دست به اکتشاف بزند. نتیجه ی اکتشافات این گروه منجر به کشف غاری شد که به نام روستا، قوری قلعه نامیده شد. در دهه ی ۱۳۶۰شصت خورشیدی، گروهی دیگر و این بار متشکل از غارنوردان ایرانی قسمت‌های بیشتری از غار را کشف و شناسایی کردند تا راه برای غارنوردان و گردشگران باز شود.
براساس بررسی‌های زمین شناسی قدمت این غار به ۶۵ میلیون سال پیش باز می‌گردد. ولی پروژهش‌های باستان‌شناسی نشان می‌دهد، انسان‌های شکارچی در عصر حجر در حدود ۱۲ هزار سال پیش در اطراف این غار زندگی می‌کردند.
قسمت‌های مختلف غار
پیش از ورود به غار قوری قلعه آنچه توجه مخاطب را به خود جلب می‌کند، طبیعت بکر و دیدنی منطقه است. گردشگران زیادی حتی بدون در نظر گرفتن این غار به منطقه سفر می‌کنند تا از دره‌ها و زیبایی‌های طبیعی آن لذت ببرند. اما خود این غار هم سالانه تعداد زیادی از گردشگر را به خود جلب می‌کند.
غار در فازهای مختلف کشف شده و با اسم‌های مختلف شناسنایی و معروف شده است. دو فاز اصلی غار عبارتند از «تالار مریم» و «تالار کوهان شتر».
تالار مریم مثل دریاچه ی بزرگی است که قندیل‌های دیدنی و زیبایش چشم هر بینده‌ای را به خود جلب و مسحور خود می‌کند. این قندیل‌ها در طی قرن‌های متمادی ساخته شده و به شکل‌ها و جانورهای مختلفی مثل کرکس، شیر سنگی، کشتی و… در آمده‌اند. در این تالار، قندیلی وجود دارد که تداعی کننده شمایل حضرت مریم است و به همین دلیل نام آن را تالار مریم گذاشته‌اند.
فاز دو غار از سه تالار به نام‌های عروس، بلور و نماز تشکیل شده و طولی حدود یک کیلومتری دارد.
تالار بلور حوضچه‌ای دیدنی و زیباست که قندیل‌هایی روی آن شکل گرفته‌اند. با لمس هریک از قندیل‌های نت‌های موسیقی به گوش می‌رسند که بسیاری از غارنوردان را جذب خود می‌کنند.
تالار عروس هم با سنگ‌های زیبا، درخشان و براقش از دیگر جاذبه‌های غار است.
در اعماق این غار چهار آبشار بزرگ قرار دارد که براساس تحقیقات زمین‌شناسی بیش از ۶۵ میلیون سال قدمت دارند و بین ۱۰ تا ۱۲ متر ارتفاع دارند. شاید بتوان گفت این چهار آبشار از دیدنی‌ترین بخش‌های غار قوری قلعه باشد.
این غار باستانی و قدیمی به عنوان یکی از هفت اثر طبیعی ملی ایران در ۲۷ اسفند ۱۳۸۷ به ثبت ملی رسید.
