شاهو نام رشته کوهیست در مرز استان های کرمانشاه و کردستان که جزء کوچکی از رشته کوه زاگرس بزرگ محسوب می شود امتداد این کوه از شمال غرب به سمت جنوب شرق می باشد و عمده نقاط مرتفع این کوه در استان کرمانشاه قرار گرفته است چنانچه ابتدای این رشته کوه را در شمال غرب ، رودخانه سیروان و انتهای آن را شهر روانسر در نظر بگیریم طول تقریبی این کوهستان ۶۰ کیلومتر است واین کوه در شمال خود بعد از رود سیروان به کوه تخت میرسد که تا نزدیک مرز ایران و عراق امتداد یافته است.
کوههــایی که در همسایگی این رشتــه کوه قرار گرفته اند وحـدود این رشتــه کوه هستند کوه خوریــن در جنوب شرق – کوه قلعه گور در شرق – کوه آتشگاه (آتشکده) در غرب و کوه تخت در شمال غرب هستند از قلل متعدد این کوهستان که بروی خط الراس قرار دارند می توان به پالاور ، پیر خدر ، حوی خانی ، زاولی ، نور و….. اشاره کرد وهمینطور قله های که بروی خطالراس نیستند و جز این کوه بحساب می آیند می توان به قلعه گور ، شاهکوه ، هوار برزه ، سر لر ، گاول ، دره کنار ، آتشگاه ، سر سنگ ، جانی سر ، دجوره ، قلعه نانویژه ، بانما ، دیم ، بنن ، هول آور ، طاقه سفید و … اشاره نمود.
بلندترین نقطه این کوهستان درقله حبیب خانی (حوی خانی) باارتفاع ۳۳۹۰ متر در شرق روستاهای شمشیر و سریاس و در ۱۲ کیلومتری جنوب شرقی شهر پاوه قرار دارد واز لحاظ ارتفاع بعد از قله شیخ علیخان کوه پراو دومین قله بلند استان کرمانشاه محسوب می شود.
از رود خانه هایی که در این کوه پدید آمده اند می توان به رودخانه تنگه بر یا تنگور در شرق کوه اشاره کرد که به رودخانه سیروان میریزد و رودخانه سیروان هم برشی به دامنه های شمال غرب این کوه می زند و در غرب این کوه هم رودخانه های دره گلال و آب خلیفه قرار گرفته اند.
شهرها و روستـاهای زیادی در نزدیکی کوه شاهو بوجود آمده اند که می توان به شهرهای پاوه ، روانسر ، جوانرود ، نوسود و نودشه اشاره نمود بخصوص شهر پاوه که در نزدیکترین فاصله و در بطن کوهستان شاهو قرار گرفته است و جاده ای که روانسر را به پاوه متصل میکند بموازات دامنه های غربی وجاده کامیاران به روستای پالنگان بموازات دامنه های شرقی این رشته کوه قرار گرفته اند.
طبیعت گیاهی کوهستان شاهو در نوع خود منحصر بفردترین طبیعت گیاهی در بین کوهستانهای ایران را دارد تنوع گیاهان در بعضی جاها بقدری زیاد است که می توان با صد متر قدم زدن در دامنه ها و کوهپایه های این کوه شاهد هزاران نوع مختلف گیاه در کنار هم بود و واقعا باعث تعجب است که چگونه دست طبیعت این همه گل و گیاهان متنوع خوراکی و دارویی را در یکجا و بصورت خود رو در کنار هم رویانیده است این خیر و برکت الهی و این گیاهان باعث شده که هرساله در بهاران منبا خوب اقتصادی برای اهالی این کوهستان فراهم آید.
جنس آهکی سنگ های این کوه و بارش های خوب سالیانه باعث بوجود آمدن منفذ ها و غارهای متعددی در این کوه شده که از مهمترین این غارها میتوان به غار قوری قلعه و کاوات اشاره نمود که از جاذبه های توریستی این کوه هم محسوب میشوند البته غار کاوات بدلیل اینکه منبا تغذیه ای آب شهرستان جوانرود می باشد چندین سال است که بسته شده است وبازدید از آن برای عموم ممنوع می باشد.
یکی از قله های زیبای خط الراس شاهو قله زاولی است که در ۷ کیلومتری شرق شهرستان پاوه قرار گرفته است محل شروع کوهپیمایی به قله زاولی از منطقه خوش آب و هوا و ییلاقی بیدمیری (ویمیری) آغاز میگردد که از جاذبه های دیدنی شهرستان پاوه است این منطقه تفریحی در ۴ کیلومتری شهر پاوه قرار دارد.
در فرهنگ کـردی ماموستا هژار لغت زاوله بمعنی کودک و بچه معنا شده است واحتمالا یائ آخر زاولی نسبی است و به معنای کودکی ویا کودکانه می باشد
و همینطوردر فرهنگ دهخدا درباره لغت زاولی آمده است که : «زاولی منسوب به شهر زاول ( زابلستانی) و مقامی است در موسیقی و رجوع به آهنگ ،در لغت نامه شود. || یکی از جمله ٔ هفت زبان پارسی که اکنون متروک است . (برهان قاطع) (ناظم الاطباء): فرهنگ نویسان ، زبانهای ایرانی ، پهلوی ، دری ، پارسی و سغدی را با لهجه هائی که آنها را متروک خوانده اند: هروی ، سکزی ، زاولی و تعداد آنها را (پس از حذف بجای زبان سریانی که غیر ایرانی بود) به ۷ رسانیده در یک ردیف نام برده اند. (از مقدمه ٔ برهان قاطع چ دکتر معین ص ۳۰). و در حاشیه ٔ ج ۲ ص ۱۰۰۱ از کتاب مذکور ذیل زاول آمد : مارکوارت گوید (شهرستانهای ایرانشهر ص ۸۹۰): در زاولستان لهجه های ایرانی مخصوصی تکلم میشد که آن را زاولی گویند و ما آثاری از آن در دست نداریم
وهمینطور به گفته افراد محلـی زاولی اسم کس خاصی بوده که به این کوه نهاده شده است
فایل فوق مسیر پیمایش شده به قله زاولی می باشد وبه رقم دستگاه جی پی اس ما ارتفاع کوه در بلندترین نقطه ۳۲۳۵ متر بود مسافت کوهپیمایی از منطقه ویمیری تا قله زاولی از دره لاره کاو که از سایر مسیرها بهتر بود برابر ۶ کیلومتر است
کلیه اعداد و ارقام فوق از نرم افزار گوگل ارت استخراج گردید و نام و اسامی رودخانه ها ، چشمه ها و قلل هم از اهالی محل پرس و جو گردید
نادر منتظریانی
