همه کشورها و اقوام جهان، رقص‌های بسیار خاصی دارند که از گذشته‌های دور بر جای مانده و هر کدام از آن‌ها برای مراسم ویژه‌ای به کار می‌رفته‌اند. کشور ایران نیز دارای تنوع قومی بالاییست و هر قومی رقص مخصوص به خود را دارند. یکی از این رقص‌های معروف و ریشه‌دار مربوط به کردهاست. حتما رقص کردی را از نزدیک دیده یا در فیلم‌ها تماشا کرده‌اید. همراه علاءالدین تراول باشید تا شما را با رقص زیبای کردی بیشتر آشنا کنیم.
تاریخچه رقص کردی
تاریخ کاملا دقیقی برای پیدایش رقص کردی در دست نیست ولی بر اساس نقوش روی سفالینه‌های کشف شده از مناطق کرد نشین، رقص کردی از پیش از تاریخ اجرا می‌شده است. در زمان‌های پیش از اسلام در نزدیکی معبد آناهیتا، این رقص برای ذکر خداوند و به جهت نمایش اتفاقاتی که در جنگ افتاده بود انجام می‌گرفت.
نحوه اجرای رقص کردی
معمولا فردی که حرکات رقص را بهتر می‌شناسد در اول صف می‌ایستد و رهبری گروه را بر عهده دارد که به او سرچوبی‌کش می‌گویند. رهبر گروه با تکان دادن دستمال ریتم رقص را به باقی افراد نشان می‌دهد و آن‌ها را هماهنگ می‌کند.
رقص محلی کردی به دو نوع رقص مذهبی و رقص عشیره ای (رقص محلی) تقسیم می‌گردد.
رقص مذهبی
این نوع رقص که خیلی پر تحرک و پر شور است، توسط دراویش و در تکیه‌ها صورت می‌گیرد که به رقص سماع شناخته می‌شود. دراویش در عالم بیخودی به وجد می‌آیند و از طریق حرکات سر و گردن با موسیقی همراه می‌گردند و به سماع می‌پردازند.
رقص محلی کردی عشیره‌ای
رقص کردی، هیل پرین هم نام دارد و به عنوان یکی از قدیمی‌ترین رقص‌ها به حساب می‌آید. از دوران بسیار کهن مردم مناطق کرد نشین همیشه در حال جنگ‌های قبیله‌ای بودند، به همین جهت می‌بایست بدنی قوی و نیرومند داشته باشند و از لحاظ روحی نیز تقویت شوند تا همبستگی خود را به دشمن نشان دهند. به همین منظور در فاصله بین جنگ‌ها هیل پرین را که رقصی بسیار باصلابت و باشکوه است را اجرا می‌کردند.
انواع نمایش و رقص کردی
هه‌لگرتن:
این رقص بسیار پر شور و شاد، دارای ریتمی تند است که سعی بر رفع ناراحتی و تاکید بر شادی و نشاط در زندگی دارد.
گه‌ریان:
همان‌طور که گه‌ریان به معنی گشت‌وگذار است، حرکات این رقص هم مانند گشت‌وگذار به اجرا در می‌آیند. زیرا بسیار آهسته و لطیف با پای چپ شروع می‌شود، سپس کم کم تند می‌گردد و حرکت پاها با ریتم عوض می‌شود. زندگی همیشه پر از پستی و بلندی‌هاست که این رقص، به زیبایی زندگی پر از سختی را به تصویر می‌کشد و فلسفه آن کسب تجربه است. انسان پس از این‌که در مواقع سختی درسی آموخت باید در زندگی از آموخته‌های خود استفاده کند. در واقع این نوع رقص هم مانند برخی رقص‌های دیگر سعی در تغییر نگرش انسان‌ها به طبیعت دارد. گه‌ریان دارای دو مقام روستایی و شهریست و در بیشتر مناطق کرد نشین اجرا می‌گردد.
پشت پا:
این رقص کردی می‌خواهد به انسان یاد بدهد که باید در زندگی از تجربه‌هایی که کسب کرده استفاده کند، تیز و زرنگ باشد تا از کسی پشت پا نخورد. ریتم آن کمی از گه‌ریان تندتر است و اکثرا توسط مردان به نمایش در می‌آید.
فتاح پاشایی:
رقصیست بسیار تند و پر جنب و جوش که معنای لغوی آن هم پایکوبی و جنبش است. کردها از طریق اجرای این رقص سعی دارند که به خاطر شادی، موفقیت و نعمت‌هایی که در زندگی نصیبشان شده از خداوند تشکر کنند.
لب لان:
پس از اجرای فتاح پاشایی این رقص را بسیار آهسته و نرم به نمایش می‌گذارند، زیرا رقص‌های قبلی همگی پر جنب‌وجوش بوده‌اند و این رقص را به منظور تجدید قوا اجرا می‌کنند. لب‌لان آرامش را به ارمغان می‌آورد، چون بعد از طی مرحله شور و مستی، انسان را به تفکر وا می‌دارد. در حقیقت نشان از تنوع و گذری بودن احساسات در زندگی دارد.
چه‌پی:
چه‌پی به معنای چپ است و این رقص به جهت تقویت نمودن قسمت چپ بدن اجرا می‌شود. سمت چپ بدن کمتر در کارهای روزانه مورد استفاده قرار می‌گیرد که بعد از گذشت چندین سال این قسمت ضعیف می‌گردد. در حقیقت این رقص کردی به نوعی استفاده از همه‌ی قسمت‌های بدن را به تعادل می‌رساند. اکثر مردم کرد کرمانشاه، سنجابی و کردستان دوستدار این رقص هستند که در کرمانشاه زنان بیشتر از چه‌پی استقبال می‌کنند.
شه لایی:
این رقص در حقیقت نشان از یک تراژدی شکست دارد و افراد لنگان لنگان قدم بر می‌دارند تا شکست را در برابر چشم بیننده‌ها به خوبی ترسیم کنند.
خان امیری:
افراد دست‌های خود را در بالا قرار می‌دهند و حلقه‌ای بسیار بزرگ می‌سازند که انسان را یاد پرواز هماهنگ پرنده‌ها می‌اندازد. در واقع در این رقص حرکت دست ها و پاها باهم متناسب‌اند و افراد سعی دارند تا غرور خانی و پیروزی را به نمایش بگذارند.
زه‌‌نگی یا زندی:
در این رقص کردی از ابتدا تا انتها افراد یه قدم به جلو می‌آیند سپس به عقب باز می‌گردند. فلسفه‌ی اجرای زندی بر این است که انسان باید دور اندیش باشد، به آهستگی گام بردارد و اعمال خود را تجزیه و تحلیل کند.
سه جار:
در فرهنگ بومی کردها عدد ۳ عددی مقدس است که در این رقص هم سه حرکت پا و سه حرکت رو به جلو به آرامی اجرا می‌شوند که یادآور ۳ مقدس هستند.
