روستای هجیج

روستای هجیج یکی از پرجاذبه ترین روستاهای استان کرمانشاه و از مناطق دیدنی اورامانات است که در ۲۵ کیلومتری شهرستان پاوه قرار دارد. روستای هجیج با معماری خاص و استثنایی خود هر ساله مقصد بسیاری از گردشگران ایرانی و خارجی است. به علت کمبود فضا سقف هر خانه حیاط خانه بالایی محسوب می شود. خانه ها از سنگ به صورت خشکه چین و پلکانی است.

طول و عرض جغرافیایی :۳۵° ۹’ ۴۵٫۳۱” N 46° ۲۰’ ۳٫۴۳” E 

روستاي هجيج از شمال غرب و جنوب به کوهستان‏ هاي کو‏سالان و شاهو محدود است و ارتفاع آن از سطح دريا ۸۵۰ متر است. روستاي هجيج با اقليمي معتدل و کوهستاني، در بهار و تابستان آب و هواي مطبوعي دارد و در پاييز و زمستان سرد است. رودخانة سيروان از نزديکي اين روستا عبور مي‏کند.

اگرچه اسناد معتبري در مورد تاريخ روستاي هجیج در دست نيست، اما وجود امامزاده عبيدالله معروف به کوسه هجيج بيانگر آن است که اين روستا سابقه تاريخي ديرينه‏ اي دارد و قدمت آن به بيش از ۵۰۰ سال مي‏رسد. مردم روستاي هجیج به زبان کردي و لهجة هورامي سخن مي‏گويند، مسلمان و پيرو مذهب اهل تسنن هستند.

آب و هوا

 روستای هجیج دارای اقلیمی معتدل و کوهستانی است، در بهار و تابستان آب و هوای مطبوعی دارد و در پاییز و زمستان سرد است. روستای هجیج به دلیل بارش های مناسب در طول سال دارای محیطی سر سبز و زیباست. درختان زیبا و بلند پیرامون روستا با گیاهان خودرو و گل های رنگارنگ در دامنه ها ، چشم اندازی زیبا و منظره ای بکر را در این روستا پدید آورده است.

کسب و کار و معیشت

 پرورش درختان «ون» یکی از مهم‏ترین منابع درآمد مردم این روستا است. مراتع سرسبز و حاصلخیز به ویژه در اطراف رودخانه سیروان، باعث رونق دامداری در این روستا شده است. کشک، شیر، دوغ، روغن حیوانی و کره از مهم‏ترین فرآورده‏های لبنی این روستا می‏باشد.از مهم‏ترین تولیدات صنایع دستی این روستا می‏توان به گلیم‏بافی، جاجیم‏بافی، سبدبفای، دستمال بافی و گیوه ‏بافی اشاره کرد. نگهداری و پرورش انواع طیور در این روستا رواج دارد. روستای هجیج از روستاهایی است که در تمامی مایحتاج زندگی روزانه خودکفاست. این روستا در گیوه بافی که نوعی پوشش در مناطق کرد نشین است یکی از صنایع دستی مردم این روستا محسوب می شود. تمام پوشاک مردمان روستا در داخل روستا تولید می شود که آنها را از تامین پوشاک از خارج از روستا بی نیاز می کند. خوراک و مایحتاج خوردنی و هرچه که نیز این روستا ربای زیستن باشد در روستا تولید می گردد. این تولیدات علاوه بر اینکه مردمان روستا را از خودکفا می کند، سبب اشتغالزایی نیز می شود. این نوع از زندگی خود نشان دهنده باور و توانمندی مردمان روستا است. سوغات روستای هجیج شامل گردو، انار، گیوه و انواع سبد می‏باشد. مردم این روستا به زبان شیرین کردی و لهجه هورامی صحبت می کنند و مسلمان سنی هستند.

جاذبه گردشگری

 از نزدیکی این روستا رودخانه ای پرآب و تماشایی به نام سیروان می گذرد که به ویژه در بهار و تابستان فضایی دلنشین را به ارمغان می آورد. رود سیروان را آب سیروان نیز می نامند و از به هم پیوستن دو رودخانه قشلاق و گاوه رود پدید می آید. نام سیروان در قدیم شیروان بوده است. آبشار بل ، از جمله آبشار هایی است که دارای خواص درمانی است و از نزدیکی این روستا می گذرد. از دیگر جاذبه های روستای هجیج بناهای خانقاه ، چله خانه و عبادتگاه کوسه است. عبادتگاه کوسه در کنار رودخانه سیروان وجود دارد که بنای آن به صورت چهار طاقی آجری احداث شده است. در واقع عبادتگاه کوسه ، امامزاده ای است که به گفته برخی از مطلعین نامش عبیدالله و فرزند امام کاظم است. برادر وی نیز در روستای اسپیرس، در پاوه مدفون است. این امامزاده بسیار مورد احترام مردم روستای هجیج است. وجود همین امامزاده بیانگر تاریخ دیرینه این روستاست که به بیش از ۱۲۰۰ سال می رسد.

در نزدیکی روستا چشمه خروشانی وجود دارد که آب آن به رودخانه سیروان می ریزد، این چشمه عجیب که به مانند آبشاری از دل کوه بیرون می آید به چشمه بل معروف است، خروشانی آن به گونه ای است که در هیچ فصلی از سال آب آن کم نمی شود و متخصصین و محققین آب آن را به عنوان یکی از بهترین آب معدنیهای دنیا شناخته اند. در ایام نوروز روستای هجیج که به عنوان یکی از روستاهای هدف گردشگری استان شناخته شده است پذیرای هزاران گردشگر است.

آداب و رسوم

 خانقاه دراویش از بناهایی است که مردم در آن به ذکر و سماع می پردازند .یکی از مهم ترین مراسم های اهالی این روستا مراسم ذکر و سماع دراویش طریقت قادریه می باشد. موسیقی مورد علاقه مردم روستای هجیج شنیدن نوای سوزنام شمشال است. این ساز یکی از انواع ساز های بادی است و شبیه به نی می باشد، که در مراسم های مختلف از جمله عزاداری و مراسمات حماسی از این ساز استفاده می شود.

موسيقي مورد علاقه مردم روستاي هجیج شنيدن نواي سوزناک شمشال است. اين ساز يکي از انواع سازهاي بادي است و شبيه ني مي‏باشد که همراه با آوازهاي سوزناک و گيرا نواخته مي‏شود. در مراسم مختلف به خصوص در سوگواري‏ها و مراسم حماسي نيز از اين ساز استفاده مي‏شود.

پوشاک مردان روستاي هجیج محلي است. پوشش مردان اين روستا عبارت است از کلاه، قبا (نوعي پوشش بلند)، شلوار کردي، سره (نوعي قباي کوتاه) و گيوه. پوشاک زنان نيز متشکل از سربند، زيرپوش، کُلَنجه (نوعي پوشش با تزيينات مختلف)، پيراهن، قبا (نوعي لباس آستين‏دار) و جافي (نوعي شلوار) مي ‏باشد.

از مهم‏ترين توليدات صنايع دستي اين روستا مي ‏توان به گليم‏بافي، جاجيم‏بافي، سبدبفاي، دستمال بافي و گيوه‏بافي اشاره کرد. از غذاهايي که در ميان مردم روستاي هجیج شهرت دارد مي ‏توان به کوفته هجیجانه (که ترکيبي از برنج و گوشت چرخ کرده است)، خورشت قسقوان (که خورشتي مانند خورشت قيمه همراه با پسته کوهي است) و ترخينه (مخلوطي از بلغور گندم و دوغ ترش) اشاره کرد. اين غذاها معمولاً در زمستان طبخ و مصرف مي ‏شود. سوغات روستاي هجیج شامل گردو، انار، گيوه و انواع سبد مي‏باشد.

دسترسي: روستاي هجیج از طريق شهرهاي پاوه، مريوان، سروآباد، نوسود و سنندج قابل دسترسي است و تمام جاده‏هاي منتهي به اين روستا، از شهرهاي مذکور آسفالت و مناسب است.

یکی از ویژگی های منحصر به فرد مردمان این روستا خود کفایی در تمامی مایحتاج روزانه است به گونه ای که از گیوه بافی که پایپوش مردمان مناطق کرد نشین است گرفته تا لباسهایی سنتی بافته شده از پشم ورنگ طبیعت، تا تهیه خوراک و مایحناج خوردنی و هر آنچه که نیاز زیستن در رفاه باشد که این همه تلاش، کوشش، ذوق و هنر ریشه در فرهنگ، باور و توانمندی آنان دارد.

الگوي معيشت و سکونت

براساس نتايج سرشماري سال ۱۳۷۵، روستاي هجیج ۹۲۵ نفر جمعيت داشته است که در سال ۱۳۸۵ به ۷۳۶ نفر کاهش يافته است. درآمد مردم اين روستا غالباً از فعاليت‏هاي باغداري و دامداري تأمين مي‏شود. گروهي نيز به مشاغل خدماتي و توليد صنايع دستي مي‏پردازند. ميوه‏هايي مانند گردو، انار و انگور در زمرة مهم‏ترين محصولات سردرختي اين روستا به شمار مي‏آيند. پرورش درختان «ون» يکي از مهم‏ترين منابع درآمد مردم اين روستا است. مراتع سرسبز و حاصلخيز به ويژه در اطراف رودخانة سيروان، باعث رونق دامداري در اين روستا شده است. کشک، شير، دوغ، روغن حيواني و کره از مهم‏ترين فرآورده‏هاي لبني اين روستا مي‏باشد. نگهداري و پرورش انواع طيور در اين روستا رواج دارد. توليد انواع صنايع دستي مانند گليم، جاجيم، گيوه، دستمال و سبد نيز در ميان مردم روستا به ويژه زنان مرسوم است.

روستاي کوهستاني هجیج بافت مسکوني متمرکزي دارد. بيشتر خانه‏هاي اين روستا در دو طبقه بنا شده‏اند و فاقد حياط مي‏باشند. خانه‏هاي روستاييان از شرايط اقليمي و طبيعي محدوده روستا و نوع فعاليت و معيشت مردم متأثر گرديده و شکل گرفته است. بيشتر خانه‏هاي اين روستا به صورت پلکاني ساخته شده‏اند، به طوري که بام يک خانه حياط خانه ديگر است. جهت‏گيري ساختمان‏ ها به سوي جنوب است تا از نور خورشيد بيشترين بهره‏برداري به عمل آيد. به دليل سرماي سخت زمستان، ديوار خانه‏هاي قديمي روستا ضخيم، با در و پنجره‏هايي کوچک است. سقف اين خانه‏ها که با تيرهاي چوبي پوشيده و با کاهگل اندود شده‏اند، مسطح مي‏ باشد.

عمده مصالح به کار رفته در بناي خانه‏ هاي مسکوني قديمي روستا، سنگ، چوب و ملاتِ گل است. در ساخت خانه‏هاي جديد و مرمت بناها، مصالح مقاوم آجر، سيمان، گچ و آهن مورد استفاده قرار مي‏گيرد.

زبان سخنوری مردم هجیج اورامی است که یکی از ریشه های کهن زبان ایرانیان است . گرچه زبان اورامی با سایر لهجه های کردی مثل سورانی تفاوت دارد ولی مانع از هم ریشه بودن این زبانها با فارسی و لری و خراسانی و غیره نمی شود .

اورامی هجیج که یکی از اصیل ترین لهجه ها به شمار می آید قرابت زیادی با زبان اوستایی و پهلوی دارد . به طوری که اگر متنی از پهلوی را برای یک اورامی زبان بخوانند لغات بی شماری از آن را می تواند دریابد . ولی آنچه بیشتر در زبان اورامی چشمگیر است نزدیکی این زبان با فارسی است که در وهله اول سخت بیگانه و غیر قابل لمس به نظر می آید چون کلمات اصیل فارسی آنچنان با زیر و زبر لهجه کردی آمیخته است که تا گوش به آن آشنا نشود نمی توان این نزدیکی را دریافت .

اکثر لغات همان لغات فارسی قدیمی است که با اندک تغییری به شکل اورامی در آمده است و این به آن منظور نیست که اورامی ها واژه های فارسی را گرفته و آن را به میل خویش تغییر داده اند بلکه باید گفت لغات اصیل فارسی که اکنون بیشترین آن از بین رفته است در زبان اورامی مردم هجیج همچنان به قوت خویش باقی مانده است . لهجه اورامی به عنوان زبان ادبی تمام مناطق کرد زبان به شمار می آید و به خاطر وسعت و شیوائیش ظرفیت زیادی برای پذیرش شعر دارد و از این رو اکثر شعرای کرد به این زبان ، شعر سروده اند . حتی این سابقه شعری به کهن ترین دوران تاریخ ایران می رسد . تمام مفاهیم عرفانی و حماسی و عاشقانه را در ترانه های دل انگیز اورامی ” سیاه چمانه ” می توان یافت . یکی از هنرمندانی که همراه آن مرد مقدس به پایه ریزی جامعه اقتصادی هجیج همت گماشت پارچه بافی بود که زیباترین صنعت مردم این روستا را پایه گذاری کرد به طوری که عمامه های با نقوش زرد رنگ را نه تنها بر تارک مردان هجیج بلکه در اکثر نقاط استان کردستان و کرمانشاه می بینیم و خود این بافنده ها مدعی هستند که کالای آنها در گذشته ای نه چندان دور مشتریان بسیاری در دمشق و بغداد داشته است .