” سیاچمانه ” از کهن ترین موسیقی ایران نوائی است که صرفا حنجره در آن نقش دارد. جائی که ساز و آواز باید با هم به صدا درآیند.نوائی مختص مناطق کوهستانی با فراز و نشیب های بسیار. این نوا زائیده شرایط جغرافیائی معیشتی و فرهنگی منطقه هورامان است. گویا سیاچمانه رهروی است که راه پر فراز کوه را در برگرفته و آهسته آهسته سینه کوه را می پیماید تا به قله برسد. از نوع ادای کلمات بدون استفاده از هر سازی پیداست که این نوا جزء اولین نواهای بشری است. با اندکی تامل در نوع ادای ” سیاچمانه” پیداست که این نوا آهنگ سرودهای آئینی است . جائی که این آدم خاکی می خواست با خدای خود به راز و نیاز بنشیند و به درگاه او ناله نماید.
نظرات متفاوتی در مورد معنی لغوی سیاچمانه وجود دارد. عده ای معتقد به تغییر یافتن این واژه از واژه ” سیاه جامگان” هستند. گویا آوازی بوده است که سیاه جامگان ( موبدان زردشتی) هنگامی که به راز و نیاز پرداخته اند و گاتاهای اوستا را خوانده اند به این شکل ادا شده است.
عده ای معتقدند که سیاچمانه آوازی است در وصف دلبران ( سیاه چشمان)
عده ای نیز می گویند هنگامی که موبدان زردشتی می خواستند با خدای خود به راز و نیاز بپردازند و سرودهای مقدس را بخوانند خود را آراسته و چشمان خویش را با وسایل آرایشی زمان خود می آراستند.
نزديك‌ترين مقام به سياچمانه، «هوره» است كه آن هم مختص اورامانات است. البته در تقسيم بندي‌ها، سياچمانه را زير شاخه هوره خوانده‌اند ولي آن از لحاظ محتوايي در زمره مقام‌هاي مجلسي است و مضامين آن بيشتر مذهبي بوده و در تاريخ زرتشت به آن بسيار اشاره شده است…»
عثمان خالدي (هورامي) که به سلطان سیاچمانه مشهور است متولد سال ۱۳۲۴ در روستاي مرزي كمينه، ميان كردهاي ايران و عراق خواننده‌يي نام‌آور است. عثمان كه سال‌هاست به عنوان مرجع آوازهاي هورامي (سياچمانه، ورده بزم و چپله) شناخته مي‌شود خواندن را از مادر آموخت.غير از اجراهاي معدود در راديو و تلويزيون بغداد به صورت ضبط يا اجراي زنده، برنامه ضبط شده‌يي با كيفيت مناسب يا حتي به شكل همكاري با گروه‌هاي موسيقي از عثمان برجا نمانده است.از حدود ۲۰ سال پيش عثمان به بيماري حنجره دچار شد و ديگر نخواند تا ياد آوازهاي زيبا و تحريرهاي شيشه‌يي‌اش در يادها بماند. عمل‌هاي متعدد جراحي ـ گاه با حمايت اساتيد دلسوزي چون استاد شجريان ـ بي‌نتيجه ماند…!!
خوشحالیم که انجمن مردمی ” وژین” روز پنج شنبه ۱۴ اردیبهشت سال ۹۱ مراسمی برای بزرگداشت سلطان سیاچمانه با حضور بزرگان موسیقی و اهدا “بلوط زرین “به ایشان برگزار نمود. و ای کاش همه بزرگداشت ها قبل از رفتن نامداران از میان ما باشد…
