یکی از زیباترین ویژگی های فرهنگی کشور ایران موسیقی و رقص کردی است. گروه‌های مختلف موسيقی در استان، وجود اساتيد موسيقی در تهران و شهرهای بزرگ كشور كه برخاسته از استان كردستان می‌باشند و هم‌چنين ساخت سازهای موسيقی به‌علت پيشرفت صنايع چوبی و نازک‌كاری در كنار استعداد موسيقی موجود در اين استان، كردستان را به مهد موسيقی كشور تبديل نموده است. در حال حاضر بسياری از مولودی‌ها و آهنگ‌های كردی در موسيقی اقوام خاورميانه شنيده می‌شود و اين به علت تأثيرگذاری و غنی بودن موسيقی كردی در كنار موسيقی همسايگان خود می‌باشد.
موسيقی كردستان را می‌توان در سه بخش تقسيم‌بندی نمود اولين بخش موسيقی ديني است كه در مراسم مولودی به مناسبت تولد پيامبر و يا اعياد مذهبی و مراسم عرفانی دراويش، با آواز و دف، ريتم‌های متنوعی اجرا می‌گردد. دومين بخش را می‌توان موسيقی مناطق شهری ناميد كه به‌وسيله موسيقی‌دان‌های حرفه‌ای اجرا می‌گردد. بيشتر اين آوازها در واقع همان «گورانی»های كردی است كه به همراه سازهای مختلف اجرا می‌شود. گورانی يكی از مهمترين فرم‌های موسيقی كردی است مقام نيز در موسيقی مناطق كردنشين دارای جايگاه خاص خود است و تنوع آن در مناطق مختلف دليلی بر تكاملش طی قرون متمادی می‌باشد. سومين بخش را می‌توان موسيقی روستایی و سنتی ذكر كرد كه بيشتر شامل آوازهایی چون بيت، لاوک، حيران، سياوچه‌مانه و چه‌پله و غیره می‌شود.
ساخت ابزار و آلات موسيقی
پيشرفت ساخت صنايع دستی چوبی به‌علت وجود چوب درختان جنگلی مرغوب و استعداد فراوان در زمينه تعليم و يادگيری موسيقی موجب تبديل شدن استان كردستان به يكی از مناطق عرضه وسايل موسيقی به‌ويژه موسيقی سنتی شده است كه نمونه آن ساخت دف، ديوان، تار، سه‌تار، ويلن، قانون و سنتور می‌باشد. ساير صنايع دستی استان عبارتند از: زرگری سنتی، سفالگری، ساخت مصنوعات چرمی و خراطی.
مركز خريد محصولات صنايع دستی استان در شهر سنندج عمدتاً در خيابان شهدای جنوبی جنب پارک شهدا قرار گرفته است.
رقص كردی (هه‌لپه‌ركی)
رقص کردی كه در ميان مردم كردستان به آن «هه‌لپه‌ركی» می‌گويند، با زيبائی خاص، آئينه‌ای تمام نما از زندگی گذشته اين مردم است كه به صورت زنده در زمان حال در وجود آنان در حركت و جريان است. اگر به ريشه‌يابی و علل به وجود آمدن اين هنر توجه نمائيم بايد اذعان نمود كه اين هنر ريشه در زندگی و كار روزانه مانند كشاورزی، اعتقادات دينی، مراسم و جشن‌های بزرگ، بازی‌های محلی، جنگ و دفاع حالات روحی و درونی افراد دارد برون‌گرایی مردم كرد تأثير كاملی بر اين رقص داشته به‌طوری‌كه رقص کردی كاملاً بيانگر فعاليت‌های درونی، طرز فكر و شرح اتفاقاتی است كه بازآفرينی اين اتفاقات در قالب هه‌لپه‌ركی پديدار گشته است. رقص كردی به علت دور بودن از ابتذال از يک‌سو و پيوند تاريخی و اجتماعی با زندگی از سوی ديگر، در ميان تمام طبقات مردم به‌عنوان يک ارزش تلقی می‌گردد به‌طوری‌كه در تمام مراسم برگزاری آن مرسوم بودند و بيشتر مردم نيز در دايره رقص قرار می‌گيرند اصالت اين هنر باعث پيشرفت آن در استان شده است به‌طوری‌كه گروه‌های رقص متعددی در استان تشكيل شده و در بسياری از جشنواره‌های بين‌المللی مقام‌های اول اين رشته را كسب نموده‌اند بسياری از گروه‌های رقص كردی با آژانس‌های مسافرتی استان در ارتباطند كه در صورت تمايل مسافران و تورهای ورودی به استان می‌توانند جهت ديدن مراسم رقص كردی با اين آژانس‌ها كه ليست و آدرس آن‌ها در بخش جداول موجود است در ارتباط باشند.
رقص کردی به‌صورت جمعی و حركت آن به صورت دايره‌وار بوده و نفر اول به علت دستمالی كه در دست دارد «سرچوپی» نام دارد. دستمال نمادی از نشانه و پرچم هر منطقه و قوم بوده است. تغيير ريتم رقص و يک سری حركات هماهنگ با هه‌لپه‌ركی توسط سرچوپی انجام می‌شود مردم كرد دارای يک رقص مشترك به نام چپی بوده و مابقی شيوه‌ها مربوط به مناطق مختلف است كه بعضاً در يک منطقه با هم مشترک در مناطق ديگر دارای خصوصيات خود با حفظ حالات دسته‌جمعی و حركت دايره‌وار می‌باشند شهر سنندج و مريوان دارای تنوع بيشتری در رقص می‌باشند و در اين رابطه گروه‌های رقص بيشتری در اين شهرها شكل گرفته است. به‌عنوان نمونه مهمترين شيوه‌های هه‌لپه‌ركی سنندج عبارتند از: گَريان، پشت‌پا، هُلگرتْن، فتاح پاشايی، چُ‌پی، زنگی، شَلان، سِه‌جار، خانه‌ميری.
در زیر چند نمونه از عکس‌های بی‌نظیر رقص کردی در طبیعت را مشاهده کنید و از طبیعت چهارفصل کردستان و هه‌لپه‌ركی لذت ببرید:
